REHABILITACIJA ZA DECU LEČENU OD RAKA 2024.

Od malignih bolesti u Srbiji godišnje oboli između 300 do 350 dece, uzrasta od 0 - 18 godina. Lečenje maligniteta u dečjem uzrastu je dugotrajno (za lečenje leukemije neophodno je više od 2 god.), a u slučaju recidiva i par godina. Kao i u većini zemalja i u Srbiji je registrovan porast stopa oboljevanja od malignih tumora, ali i smanjenje stopa mortaliteta. Petogodišnje preživljavanje dece obolele od raka  značajno je poboljšano, do  skoro 80% . Lečenje je kompleksno, često veoma naporno kako u fizičkom smislu tako i u psihološkom pogledu (i za decu i za njihove porodice). Svako  lečenje, najčešće, ostavlja kratkoročne i dugoročne psiho fizičke posledice, koje znatno otežavaju rehabilitaciju i resocijalizaciju dece po završetku kombinovanog onkološkog lečenja (obuhvataju ga složene hiruške intervencije,  hemio terapija  i radio terapija). Sve ono što prati lečenje i dugotrajan boravak u bolnici: ( oslabljen  imuni sistem, dugotrajna izolacija, teške i bolne procedure, gubitak kose i izmenjene fizičke karakteristike, odvojenost od primarne porodice, socijalna izolovanost, gubitak kontakata sa vršnjačkim grupama, strah od neizvesnosti ishoda lečenja, invaliditet u nekim slučajevima kao posledica lečenja),  negativno se odražava na psihofizički razvoj dečaka i devojčica, posebno u periodu adolescencije. Stoga  je neophodno  nakon lečenja obezbediti adekvatnu i još značajnije dostupnu i besplatnu psiho-fizičku rehabilitaciju za decu svih uzrasta. Materijalna i socijalna komponenta uveliko određuju mogućnosti porodica da detetu nakon lečenja priušte adekvatnu, profesionalnu i sveobuhvatnu rehabilitaciju.  Cilj boravka u rehabilitacionim kampovima je jednako ostvarivanje prava dece obolele od malignih bolesti na najviše zdravstvene standarde lečenja i zdravstvene rehabilitacije, na nivou cele Srbije, bez obzira na materijalni status, poreklo, nacionalnu pripadnost, razliku u jeziku, područje iz koga dolaze i sl. Rehabilitacioni kamp koje vodi tim stručnjaka prema programu prilagođenom uzrastu učesnika, kao  i pojedinačnim karakteristikama  svakog deteta, pruža sveobuhvatnu podršku u procesu potpunog ozdravljenja deteta u svim akspektima, fizičkom, socijalnom  psihološkom i emotivnom. 

Republika Srbija je, po osnovu sukcesije, od 2001. godine članica Konvencije o pravima deteta, koju je Generalna skupština Ujedinjenih Nacija usvojila u novembru 1989 god. Član 24. govori da strane ugovornice priznaju pravo deteta na uživanje najvišeg ostvarivog zdravstvenog standarda i na kapacitete za lečenje i zdravstvenu rehabilitaciju. Takođe, projekat je u potpunosti u skladu sa postojećom Nacionalnom strategijom „Rak je izlečiv 2“ i delom koji se odnosi na pružanje psiho-socijalne podrške deci koja su obolela od raka i njihovim roditeljima.

Ovim projektom je predviđeno da 85 dece i mladih koji su završili onkološko lečenje na 6 dečjih hemato-onkoloških odeljenja u Srbiji (tri odeljenja u Beogradu, u Nišu, u Novom Sadu i u Kragujevcu), provedu minimum 7 dana tokom godine u rehabilitacionom kampu u pratnji multidisciplinarnog tima i specijalno edukovanih volontera i voditelja radionica. Program u kampu osmišljavaju i sprovode članovi Udruženja u saradnji sa stručnjacima iz određenih oblasti (psiholozi, pedagozi, socijalni radnici, rekreatori, likovni umetnici, muzičari,  animatori i volonteri). Program podrazumeva rad u vršnjačkim grupama ( svakodnevne radionice: psihološke, sportske, kreativne, muzičke, dramske). Programi su podeljeni i prilagođeni za tri uzrastne grupe decu od 7-12 godina,  adolescente od 12-18 godina i mlade između 18 do 25 godina, koji su zbog uzrasta u kom su oboleli postali punoletni tokom lečenja.

Projekat je osmišljen na osnovu evaluacije prethodnih  kampova u Srbiji (2010-2023) i dugogodišnjeg učešća u rekreativno-terapijskom kampu u Italiji. Sugestije, predlozi i utisci učesnika svih kampova (dece, mladih, psihologa, voditelja radionica i volontera) korišćeni su kao smernice za planirane aktivnosti na projektu.

Realizovanje ove vrste rehabilitacije za decu i mlade nakon završenog lečenja je naročito dobilo na značaju nakon dve godine pandemije virusa Covid 19, kada je opšta situacija uticala na još manju mogućnost socijalizacije ove veoma ranjive populacije.  Godine pandemije su donele i nove izazove u kreiranju psiho-socijalnih i rekreativnih programa tokom Kampova za decu i mlade nakon lečenja. 

Poseban akcenat se stavlja na psihološke radionice, prilagođene realnim potrebama dece i adolescenata nakon dodatne izolacije izazavane pandemijom. Radionice se realizuju u cilju ublažavanja najčešćih posledica lečenja od malignih bolesti, kao što su: anksioznost, depresivnost, problemi u prilagođavanju i, generalno, lošija slika o sebi u odnosu  na vršnjake koji nisu imali traumatično iskustvo onkološkog lečenja.

Učešće u rehabilitacionom kampu u prirodi u vršnjačkom okruženju, uz posebno osmišljene fizičke aktivnosti i psihološke radionice, doprinosi popravljanju opšteg zdravstvenog statusa, poboljšanju hematoloških parametara i psiho-socijalnom osnaživanju u cilju što lakše i brže rehabilitacije, resocijalizacije  i reintegracije. Cilj rehabilitacionih kampova je da pruži besplatne programe rekreativne terapije deci i adolescentima koji su završili sa lečenjem  maligne bolesti.  Model terapijske rekreacije je posebno osmišljen i prilagođen uzrastnim grupama i svakom učesniku pojedinačno, tako da se kroz rekreaciju i zabavu podstiču njihove sposobnosti kako bi obnovili samopouzdanje i nadu nakon završenog lečenja.

Senzibilisanje šire zajednice o problemima dece i adolescenata lečenih od malignih bolesti utiče kako na prevenciju u ranom otkrivanju bolesti, tako i na jačanje društvene odgovornosti i empatije, volonterizma i aktivnog učešća zajednice u pružanju podrške ranjivim populacijama.

Odgovarajući  na izraženu potrebu mladih lečenih od malignih bolesti za kontinuiranom psihosocijalno podrškom i rehabilitacijom,  NURDOR realizuje programe rehabilitacije  za tri uzrasne grupe – decu i mlade, u tri termina, organizujući dva programa rehabilitacije na dve lokacije u Srbiji i omogućavanjem učešća u jedinom rekreativno - terapijskom kampu u Italiji.

Prvi program posvećen je deci i adolescentima, i ukljuje 30 dece uzrasta 07-18 godina u pratnji 22 volontera, lekara, animatora, voditelja radionica hipoterapije, voditelja psiholoških radionica....

Drugi program je fokusiran na decu obolelu od maligne bolesti u uzrastu adolescencije, koji spadaju u posebno vulnerabilnu grupu i pokazuju potrebu za drugačijom psihosocijalnom podrškom i osnaživanjem. Dinamo kamp u Italiji je rekreativno-terapijski kamp, jedini posebno struktuiran za smeštaj bolesne dece, na terapiji ili u periodu nakon hospitalizacije, besplatno, za periode odmora i opuštanja. Ove brojne aktivnosti nalaze se u netaknutom rezervatu prirode Oaza, pridruženom WWF-u, među Apeninskim planinama Pistoja. Osim rehabilitacionih programa, sportskih i igračkih aktivnosti koje su prilagođene da budu dostupe svim učesnicima,  u kampu je sve uređeno tako da omogucći deci da prevaziđu kulturne i fizičke barijere i da otkriju sopstvene sposobnosti kao pevači, plesači, scenografi, mimičari, žongleri, glumci i režiseri u zavisnosti od oblasti koju žele. U kampu su uređeni prostori posvećeni umetničkim radionicama u kojima polaznici provode aktivnosti u društvu afirmisanih savremenih umetnika. Ove godine omogućen je besplatan odlazak 27 adolescenata u pratnji 9 volontera i lekara.

Treći program je usmeren na mlade lečene od raka u adolescentnom dobu, koji često lečenje ne završe do 18 godine, i na taj način izgube mogućnost učešća u rehabilitacionim kampovima. Zbog toga smo osmislili poseban rehabilitacioni program za mlade, u koji će biti uključeno 28 mladih od 18 - 25 godina. Ovaj program je posebno važan da se mladi lečeni od raka povežu sa svojom uzrastnom grupom.  Psihološka podrška čini osnovni element „nege“ koja se shvata kao integrisana i individualizovana briga, koja ima za cilj da mladoj osobi garantuje najbolji mogući tretman sa medicinskog, socijalnog, psihološkog i rehabilitacionog stanovišta, zbog opasnosti da lečenje kod adolescenata može da doprinese razvoju depresije i anksioznih poremećaja, poremecćaja raspoloženja, poremećaja ponašanja i odnosa.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Projekat Rehabilitacija za decu obolelu od raka 2024. finansira Ministarstvo pravde sredstvima prikupljenim po osnovu odlaganja krivičnog gonjenja (oportunitet).